بیماریهای پوستی ناشی از کار
تهیه و تنظیم:
مهندس علی پورارجمند
کارشناس بهداشت حرفه ای مرکز بهداشت شهرستان البرز
علل بیماریهای پوستی ناشی از کار:
همانطور که میدانیم بیماری ناشی از کار بیماری است که به علت اشتغال به یک کار و تحت تأثیر شرایط موجود در آن کار ایجاد میشود و این نوع بیماری در اثر عوامل مختلفی حادث میگردد. به کار بردن مواد شیمیایی متنوع و متعدد در دنیای کار و صنعت از یک طرف و در محیط خانه و زندگی از طرف دیگر باعث به وجود آمدن عوارض پوستی گوناگون گردیده است.
علل بیماریهای پوستی ناشی از کار را در دو گروه اصلی و مستعدکننده تقسیم کردهاند:
الف- علل اصلی:
1- عوامل فیزیکی
2- عوامل شیمیایی
3- عوامل مکانیکی
4- عوامل بیولوژیکی
5- عوامل نباتی
ب- عوامل مستعدکننده:
عوامل مستعدکننده در بروز بیماریهای پوستی ناشی از کار عبارتند از:
1- نژاد
2- سن
3- جنس
4- آلرژی
5- فصل
6- تعریق
7- رژیم غذایی
8- وجود بیماریهای پوستی
9- نظافت
علل اصلی:
1- عوامل فیزیکی:
از عوامل فیزیکی میتوان به گرما و سرما و اشعه خورشید و تشعشعات حاصل از مواد رادیواکتیو اشاره کرد.
2- عوامل شیمیایی:
یکی از مهمترین علل اصلی به وجود آورنده بیماریهای پوستی بوده و با توجه به نحوه تأثیر به دو دسته تقسیم میشود:
الف- مواد تحریک کننده اولیه
ب- حساس کنندهها
3- عوامل مکانیکی
فشار و اصطکاک ابزارآلات بر روی دست یا قسمتهای دیگر بدن باعث به وجود آمدن پینه میشود که بعدها نیز ممکن است عفونتی شود.
4- عوامل بیولوژیکی:
عوامل بیولوژیکی مانند باکتریایی و ویروسی و قارچی و پارازیتی ممکن است علل اصلی و یا تحریک کننده بیماریهای پوستی ناشی از کار باشند.
5- عوامل نباتی:
اکثر گیاهان و چوب که سبب ایجاد ناراحتی پوستی میگردند از گروه حساس کنندهها میباشند. این گیاهان سبب درماتیت میشوند.
علل مستعدکنندهها:
1- نژاد:
نتایج حاصل از مطالعات انجام شده نشان میدهد که حساسیت نژادهای مختلف در مقابل مواد تحریککننده یکسان نمیباشد.
2- سن:
کارگران جوان با مقایسه کار کم در مقایسه با کارگران مسن و با سابقه بیشتر به بیماریهای پوستی مبتلا میگردند.
3- جنس:
بیماریهای پوستی ناشی از کار در کارگران زن کمتر از کارگران مرد میباشد.
4- آلرژی:
عوارض پوستی آلرژیک ناشی از کار غالباً به صورت اگزمایی ناشی از حساسیتها با علایمی چون خارش و اریتم تظاهر میکند.
5- فصل:
نور آب و هوای گرم امکان ابتلا به بیماریهای پوستی در محیطهای کار را بیشتر میکند.
6- تعریق:
تعریق بیش از حد سبب نرمشدن پوست و آسیبپذیر شدن آن در مقابل تحریککنندهها میشود.
7- رژیم غذایی:
رژیم غذایی کارگر بر میزان عرق تأثیر داشته و از این طریق یک فاکتور مستعدکننده در بروز بیماریهای پوستی ناشی از کار میباشد.
8- نظافت:
انتقال مواد شیمیایی محیط کار از طریق لباس کار به محیط خانه میتواند زمینه ابتلای اعضای خانواده را نیز به بیماریهای پوستی فراهم کند.
انواع بیماریهای پوستی ناشی از کار
1- درماتیت حاد اگزماتوئید
2- درماتیت مزمن شقاقی اگزماتوئید
3- ضایعاتی شبیه آکنه و فولیکولیت
4- پرولیفیراسیورن اپیدرم
5- تغییرات پیگمانتی
6- زخمها
طبقهبندی بیماریهای پوستی ناشی از کار
بیماریهای پوستی را در 5 گروه دستهبندی میکنند:
الف- درماتوزهای شغلی غیراگزمایی ناشی از مواد شیمیایی:
1- سوختگی شیمیایی:
به دلیل تماس پوست افراد با مواد شیمیایی که کمتر از 3 و بیشتر از 10 دارند ایجاد میشود.
2- زخمهای پوستی پیرونو:
در افراد شاغل در معادن نمک دیده میشود.
3- ضایعات ناخنها:
در افرادی که در صنایع سیمان کار میکنند دیده میشود.
4- اختلالات پوست:
در افرادی که در تصعید رزینهای پلاستیک کار میکنند بروز میکند.
5- فولیکولیتها و آکندها:
این نوع بیماریها در کارگران صنایع فلزی و مکانیکها که با انواع روغنها و چربی و گریس در تماسند دیده میشود.
6- سرطان پوستی ناشی از عوامل شیمیایی
این نوع سرطان به دو گروه تقسیم میشوند:
الف- سرطان ناشی از قیر- قطران و مواد محتوی هیدروکربنهای اشباع شده:
در کارگرانی دیده میشود که در تهیه گلولههای زغالسنگ کار میکنند.
ب- سرطان ناشی از آرسنیک:
بیشتر در کشاورزان و افرادی که در ساخت حشرهکشها هستند دیده میشود.
ب- درمیتهای اگزمایی شکل با منشاء شیمیایی:
1- درمیتهای متمرکز در دستها و ساعدها
2- درماتیتهای فتشه به سایر قسمتهای بدن
ج- کهیرهای شغلی:
عکسالعملی است که بدن در مقابل عوامل مختلف از خود نشان میدهد و یک ضایعه کوتاه مدت است.
1- کهیرهای ناشی از عوامل فیزیکی:
کهیرهای ناشی از گرما و سرما و فشار ناشی از گرفتن ابزار در دست.
2- کهیرهای ناشی از تولیدات حیوانی و محصولات نباتی:
در کارگرانی دیده میشود که با پشه و موی حیوانات در تماسند.
3- کهیرهای ناشی از تماس با عوامل شیمیایی:
مانند: کلرافین و فرمل و آنتیبیوتیک و پرسولفات آمونیوم و...
د- درماتوزهای شغلی ناشی از عوامل فیزیکی:
1- تروماتیسم مکانیکی:
بیشتر به شکل حوادث ناشی از کارند و باعث زخمها و خراشیدگیهایی میشوند.
2- درماتیتهای ناشی از تأثیر موضعی اشعه مادون قرمز:
در کارگرهای شیشهسازی و ذوب فلز اتو آهنگری دیده میشود.
3- کار در سرما:
ژلور- و- آنژلور- دو نوع عارضهای است که کسانی که در سرما کار میکنند به این عوارض مبتلا میشوند.
4- اشعه ماوراء بنفش:
قرار گرفتن در معرض این اشعه به مدت طولانی و مکرر سبب بروز ضایعاتی در منطقه سطحی در مردم میشود.
5- تشعشعات یونیزان:
رادیولوژیتها و کارکنان نیروگاههای اتمی با این تشعشعات در تماسند.
ح- درماتوزهای شغلی ناشی از عوامل جاندار یا حیوانی:
1- درمانوزهای شغلی ناشی از ویروسها:
افرادی که در کشتارگاهها و قصابیها کار میکنند.
2- درماتوزهای شغلی ناشی از باکتریها:
در پرستاران و سایر کسانی که در مراکز درمانی کار میکنند.
3- عوارض قارچی پوست:
در معدنچیها و کارگران ساختمانی و جادهسازی و ذوب فلزات به وجود میآید.
4- درماتوزهای با منشاء پارازیتی یا انگلی:
یکی از این درماتوزها چرب است و در محیطهای درمانی دیده میشود. همچنین درماتوزهای انگلی ناشی از کرمهای شیستوز ماهی توبیوم که در اندامهای تحتانی و دستها به صورت ضایعات پوستی عارض شده و دارای خارش شدید میباشند.
اصول پیشگیری از بیماریهای پوستی:
1- عدم استخدام کارگرانی که حساسیت پوستی دارند
2- دورهای بودن اشتغال در پستهای خطرناک با مواد شیمیایی
3- تعویض مواد شیمیایی خطرناک با مواد بیضرر
4- مکانیکی کردن کارها و اجتناب از دست زدن به مواد مضر و محرک
5- شستشو و نظافت مرتب کارگاه
6- استفاده از دستشویی و دوش و مواد پاککننده توسط کارگران
7- مجهز کردن کارگران به دستکش و لباس حفاظتی مناسب
8- اجتناب از ایجاد پستهای خطرناک در محیطهای گرم و سرد.
9- استفاده از سیستمهای کاملاً بسته
10- تهویه مناسب
مفهوم برخی اصطلاحات:
تراماتیک: فشار به وسیله ابزار
پروسیفراسیون: التهاب در نواحی پوست
درماتروفیت: یک بیماری قارچی عفونی است
پروسیفراسیون: التهاب در نواحی پوست
درماتیت: ورم پوست یا التهاب پوست
اگزما: قرمزی و التهاب پوست
آتروفی: پرخونی و التهاب پوست
با تشکر از :
مهندس علی پور ارجمند