آسم شغلی 3 (درمان وپیشگیری)درمان(Management)الف) اصول کلی درمان
سنگ بنای درمان آسم شغلی، تشخیص سریع و بهموقع و اجتناب از مواجهه کارگر با مواد محرک است. این مسئله خصوصاً در مورد آسمهای شغلی ناشی از مواد حساسکننده، صادق است زیرا مواجهه با مقدار کمی از مواد حساسکننده میتواند باعث آسم مقاوم شود. کسانی که دچار آسم ناشی از مواد محرک یا آسم تشدید شده بهوسیلة کار هستند در صورت مهیا شدن شرایط مهندسی، ممکن است بتوانند به کار معمول خود ادامه دهند و بدین منظور باید به آنها وسایل محافظت از سیستم تنفسی داده شود. کسانی که دچار آسم شغلی میشوند باید براساس پروتکلهای منتشر شده تحت درمان طبی قرار گیرند. از آنجایی که علت اصلی آسم، التهاب است، استروئیدها سنگ بنای درمان هستند.
Malo و همکارانش نشان دادند که افراد دارای آسم بهعلت مواد حساسکننده و یا ناشی از مواد با وزن مولکولی کم یا زیاد، در صورت عدم مواجهه و استـفاده از استـروئید استنشاقی، بهبودی قابل توجهی پیدا میکنند؛ بهعلاوه این افراد باید از استعمال دخانیات اجتناب نمایند و در ضمن باید در مورد آسمشان آموزش دیده و علائـم هشداردهندة حمله آسم را بشناسند و نحوة اسـتفاده از دارویشان را بدانند. اگر بیماری آسم بهوضوح در محیط کار، بد شود، بیمار باید از محیط دور شود. کرومــولین سدیم بهویژه در پیشگیری آسم ناشی از حیوانات آزمایشگاهی، کاربرد دارد. ایمنی درمانی در اکثر موارد آسم شغلی، بررسی نشده است و کارایی آن در کارگـرانی که با صدف ماهی و یا حیوانات آزمایشگاهی و یا گربه سر و کار دارند، نشان داده شده است.
ب) مسائلی که در مورد محیط کار بیمار مطرح است :
کسانی که آسم شغلی وابسته به مواد حساسیتزای تأئید شده دارند باید از چنین محیطهایی دور شوند. افتراق ما بین آسم شغلی ناشی از مواد حساسیتزا۱ با آسم شغلی ناشی از مواد محرک۲، بهعلت داشتن درمانهای متفاوت، مهم است. افراد دارای آسم ناشی از مواد حساسیتزا حتی با مقادیر کم این مواد، دچار واکنش میشوند و اصلاً نباید در آن محیط قرار بگیرد ولی افراد دارای آسم ناشی از مواد محرک، میتوانند در همان ساختمان کار کنند اما آنها را باید به جایی برد که با مقادیر زیاد این مواد، مواجهه نداشته باشند و یا از وسایل محافظتی استفاده کنند. پیگیری بیماران نشان داده است که اکثر بیماران آسم شغلی حتی اگر سالها پس از اجتناب از مواجهه، بررسی شوند، بهطورکامل بهبود نیافتهاند و این امر اهمیت تشخیص بهموقع و سریع را مشخص میکند.
در صورتیکه بیمار با وجود درمان دارویی مناسب، هنوز هم دچار افزایش غیراختصاصی پاسخدهی راههای هوایی باشد، ممکن است به محدود کردن مواجهات محیطی وی با عوامل آغاز کننده غیراختصاصی آسـم مانند: هـوای سرد، دود، گرد و غبار و همچنین محدود کردن فعالیت بیمار، نیاز باشد.
پ) مسائلی که در مورد دیگر کارگران مطرح است :
اگر در محیط کاری، فردی مبتلا به آسم شغلی باشد، این یک زنگ خطر است و باید خطر بروز آسم شغلی را با استفاده از تغییر در روش کار و بهبود تهویة هوا، کاست.
اصول پیشگیریالف ) ارتقاء سلامت
آیا میتوان براساس ساختمان شیمیایی مواد، قضاوت کرد که عامل خطری برای ایجاد آسم شغلی، محسوب میشوند یا خیر؟
بعضی از خصوصیات مولکولی مواد نشانگر مضر بودن آنها در سلامتی است و امکان دارد همین خصوصیات در رابطه با آسم شغلی نیز مطرح باشند که مقالاتی در این زمینه ارائه شده است و بررسی روی آن، ادامه دارد.
ارزیابی میزان مواجهه، نیازمند پاسخ به سئوالاتی از قبیل: چهکسی؟ چهکاری؟ کجا؟ و چگونه؟ دارد و نیازمند آشنایی به مسائلی است که پس از کنار هم گذاردن، مبین شدت و نوع مواجهه خواهند بود.
یکی از مشکلات بررسی کمی، مواجهه آن است که شناخت مستقیم عوامل مرتبط با خطر رینیت و آسم میسر نمیباشد و بهعنوان مثال وقتی ذرات آرد بهراحتی در یک نانوایی پخش میشوند و نانوا مبتلا به آسم شغلی میشود، برای کارفرما درک و باور این مطلب که مادة بیخطر و معمولی مانند آرد میتواند عامل آسم باشد مشکل است.
هنگامیکه مواجهه با عامل خاصی بهعنوان عامل خطر آسم شغلی و رینیت تلقی شود، ارزیابی باید طبق مراحل ذیل انجام شود:
• با پیگیری و نظارت، مشاغلی که میزان مواجهة زیادی دارند، شناسایی گردند ؛
• میزان مواجهه هر فرد، معلوم شود و تخمینی از میانگین و محدودة میزان مواجهه بهدست آید ؛
• از مکانهایی که دارای میزان مواجهه کمتر هستند نیز نمونههای اضافی گرفته شود.
در صورتیکه بخواهیم به یک دستورالعمل اجرایی و عملی برسیم، سئوال اساسی آن است که در هر شرایطی چه معیارهایی باید رعایت شوند تا میزان خطر را تاحد قابل قبولی تعدیل کنند.
برای پاسخ به این سئوال نیازمند دانستن اثرات سوء مواد و شرایط و نحوة مواجهه هستیم.
در موارد خاصی، شواهد خوبی دالبر وجود ارتباط بین خطر بروز حساسیت و میزان مواجهه یافت میشوند و هر چه میزان بیشتری از مواد استنشاق شوند، میزان بروز حساسیت، بیشتر میشود و احتمال تجربه علائم رینیت و یا آسم بیشتر میگردد.
ولی تعیین محدوده و حد میزان مواجههای که بیخطر تلقی شود، مشکل است. حتی ممکن است پس از بروز حساسیت، میزان مادهای که بتواند موجب بروز علائم شود از میزان دفعة اول، کمتر باشد.
مؤثرترین روش کنترل، اجتناب از مواجهه است که یا باید فرد را به شغل دیگری، مشغول کرد و یا در صورت امکان، مواد دارای ضرر کمتر را در اختیار آنها گذاشت.
کارهای دیگری نیز شاید مقدور باشد مثلاً شاید بتوان فرمولاسیون آنزیمها را بهصورت گرانول در آورد که احتمال تولید آئروسل کمتری دارند و یا رطوبت محیط را در جاهایی که سیانوآکریلات بهکار میبرند، افزایش داد. زیرا بخار، باعث تبدیل مونومرهای سیانوآکریلات به پلیمر میشود و تراکم، باعث ضرر کمتر میشود.
بهعنوان آخرین خط پیشگیری محافظت فردی در برابر عوامل مضر در جاهایی که مسائل گفته شده امکان پذیر نیست، اهمیت خاصی دارد. مثلاً در جاهایی که رنگهای حاوی دی ایزوسیانات بهکار میبرند،محافظت دستگاه تنفسی بهوسیلة ماسک، دارای اهمیت خاصی است.
ب) پیشگیری اولیه و تحت نظر قرار دادن (سورویلانس) محیط کار
شواهد خوبی در دست است که در مورد گروهی از مواد حساسکننده دستگاه تنفسی، عواملی مانند سیگار و سابقة آتوپی، احتمال بروز حساسیت را افزایش میدهد. آتوپی، در افراد زیادی یافت میشود و براساس شواهد تشخیصی، شاید به نسبت ۱ به ۳ در جمعیت وجود داشته باشد.
افراد آتوپیک، نسبت به آلرژنهای شایع مانند: مایت موجود در گرد و غبار منازل وگردههای گیاهان و علفزار، حساس هستند.
به نظر میرسد که بروز حساسیت شغلی در اثر بعضی از مواد مولد آسم مهم خصوصاً دیایزوسیاناتها با آتوپی، ارتباط داشته باشد ولی احتمال بروز حساسیت نسبت به عوامل دیگر مانند آلرژنهای حیوانات آزمایشگاهی و یا سایر مواد بیولوژیکی دارای مولکولهای درشت در افراد آتوپیک، افزایش مییابد. بنابراین وجود ریسک اضافی در موارد آتوپی باید مدنظر قرار گیرد و وجود یا عدم وجود آتوپی، بررسی شود.
سورویلانس محیط کار، یکی از اجزای اصلی پیشگیری از آسم شغلی در محیط کار است. برنامههای سورویلانس که در قالب پیشگیری ثانویه گنجانده میشوند بهدنبال تشخیص زود هنگام بیماران مبتلا به آسم هستند زیرا که در صورت تشخیص زود هنگام موربیدیته و از کار افتادگی با بهکار بستن مداخلة به هنگام، قابل پیشگیری هستند.
تشخیص آسم شغلی در محیط کار، از این نظر که امکان دارد کارگران دیگر نیز در معرض خطر قرار داشته باشند و نیازمند تشخیص به موقع و سریع باشند هم دارای اهمیت است.
رویکرد عمومی برنامههای سورویلانس، غربالگری طبی کارگران همکار و پایش میزان مواجهه است. در سورویلانس طبی میتوان یک پرسشنامه مبتنی بر علائم را بهصورت سالانه به افراد عرضه کرد و بر بهبود علائم در تعطیلات آخر هفته، تأکید ورزید و بهعلاوه اسپیرومتری دورهای سالانه نیز انجام داد و اسپیرومتریها را با اسپیرومتری پایه که در زمان استخدام کارگر بهدست آمده است، مقایسه کرد. مرور PEFهای ثبت شده در طی چند هفته نیز میتواند افرادی را که در معرض خطر بروز آسم شغلی هستند، کشف کند. در صورت فراهم بودن امکانات، کارشناسان بهداشت حرفهای میتوانند از هوای فضای محیط کار، نمونهبرداری کنند و مطمئن شوند که مسایل خاص مهندسی برای محافظت از کارگران، اعمال شده است.
مرور و به روز رسانی فهرست موادی که در هر صنعت، مورد استفاده هستند باید بهصورت دورهای انجام شود تا عوامل احتمالی مولد آسم، شناسایی شوند.
آزمون خراش پوستی ۱نیز در صنایع پرخطر میتواند در غربالگری طبی، گنجانده شود.
اسپیرومتری Cross – shift میتواند کارگرانی را که در اثر کار دچار کاهش حاد FEV۱ شدهاند کشف کند ولی برای کشف پاسخهای تأخیری که پس از ساعات کاری، احتمال بروز دارد، غیرحساس است.
از نظر تئوری آزمون چالشی سالانه با متاکولین، مطلوب به نظر میرسد ولی انجام آن در جمعیت زیاد تحت مواجهه، عملی نیست.
پ) پیشگیری ثانویه
کارگران، نیازمند بیماریابی دقیق و درمان هستند. بیماریابی، معمولاً شامل پایش دو ساعته PEF در زمان کار و غیر آن طی یک دورة سه هفتهای است. در تعداد زیادی از کارگران، علائم آسم در صورت قطع مواجهه، باقی میمانند.
عوامل متعددی بهعنوان مسئول افزایش احتمال باقی ماندن علائم پس از قطع مواجهه، مطرح شدهاند که بهطور تقریبی شامل موارد ذیل میباشند:
۱. نوع عامل، مواد دارای وزن مولکولی کم (مانند دیایزوسیانات و دود ناشی ازکلوفان)، احتمال بیشتری برای توأم بودن با علائم مداوم را دارند ؛
۲. فاصله طولانی ما بین بروز علائم و قطع مواجهه ؛
۳. شدت افزایش یافته علائم در زمان قطع علائم ؛
۴. سابقه قبلی خسخس و سیگار کشیدن.
وقتی نتوان در بازگرداندن کارگر به کار قبلی موفق شد، باید تغییر شغل کارگر را مدنظر داشت. باید با ارزیابی شغل جدید، مطمئن شد که نه تنها مواجهه با مواد حساسکننده، وجود ندارد، بلکه عوامل تشدیدکنندة علائم نیز در محیط کار جدید، وجود ندارد.
http://www.pezeshk.us