دسته بندی حشره‌کش‌ها

دسته بندی حشره‌کش‌ها

دسته بندی حشره‌کش‌ها بر پایه موارد استفاده، چگونگی اثر و ساختار شیمیایی انجام می‌گیرد. دسته بندی حشره‌کش‌ها بر مبنای ساختار شیمیایی، به شکل زیر است:

1-     حشره‌کش‌های آلی کلره

2-     حشره‌کش‌های آلی فسفره

3-     کاربامات‌ها

4-     حشره‌کش‌های آلی گوگردی

5-     حشره‌کش‌های آلی ازت‌دار

6-     حشره‌کش‌های تدخینی

7-     حشره‌کش‌های کانی (معدنی)

دیگر موادی، که به عنوان حشره‌کش، مصرف می‌شوند.

آفت ها موجودات زنده ای می باشند که برای انسان ضررهای اقتصادی یا بهداشتی را به همراه دارند. منشا آفات ممکن است حیوانی یا نباتی باشد. آفات با منشا حیوانی شامل حشرات ، حلزون ها و جونده ها و آفات با منشا نباتی شامل قارچ ها و علف های هرز می باشند. برای مبارزه با آفات، روش های مختلفی وجود دارد از جمله بهسازی محیط ، مبارزه مکانیکی ، مبارزه بیولوژیکی و همچنین مبارزه شیمیایی . مبارزه واقعی و موفق با آفات ، زمانی صورت می گیرد که تلفیقی از روش های مختلف بکار گرفته می شود.

آن دسته از آفت کشها که به منظور خاصی طرح ریزی شده اند، معمولا ویژگی معینی از موجود زنده مانند ویژگی های متابولیکی، بیولوژیکی و غیری را تحت تاثیر خود قرار می دهند. اما متاسفانه این ویژگیها معمولا خاص گونه موردنظر نبوده و در نتیجه گونه های مشابه نیز تحت تاثیر این مواد قرار می گیرند. نمونه ساده ای از سمیت انتخابی آفت کشها، کاربرد جونده کش وارفارین است که با توجه به فقدان سیستم تهوع در موشها طرح ریزی شده است، به این ترتیب که این سم پس از خورده شدن به دلیل عدم وجود سیستم تهوع ، قابل خروج از بدن موشها نبوده و منجر به مرگ آنها می شود.

سایر آفت کشها تفاوتهای بیوشیمیایی پیچیده ای با یکدیگر دارند. به عنوان مثال در پستانداران، حشره کش مالاتیون به واسطه هیدرولیز متابولیزه گردیده و تولید متابولیت اسیدی می نماید که به سرعت دفع می گردد. اما در حشرات مسیر متابولیکی معمول ، اکسیدان و تولید مالاکسون است که با مهار کولین استراز خواص سمی پیدا می کند. گرچه آفت کشها ممکن است از دیدگاه عموم، همه به یک اندازه برای انسان خطر ساز می باشند ، اما میزان تاثیر این مواد بر محیط و همچنین میزان سمیت آنها در پستانداران و سایر جانداران حیات وحش به یک اندازه نیست.

برخی از مهمترین انواع آفت کشها به شرح زیر است :

حشره کشها(Insecticides) : شامل ترکیبات ارگانوفسفره ، کاربامات و اورگانوکلرین و تولیدات طبیعی مانند پیرترینها(Pyrethrins)

علف کشها(Herbicides-Weed killer): شامل ترکیبات کلروفنوکسی ، دی نیتروفنولها، بای پریدیلها(Bipyridyls) ، کرباماتها، تری یازین ها (Triazines) ، اوره های مصنوعی (Substituted ureas) و آمیدهای آروماتیک.

قارچ کشها(Fungicides) : شامل ترکیبات آلکیل جیوه ، هیدروکربنهای کلردار، دی آلکیل دی تیوکارباماتها (Dialkyldithiocarbamates) و ترکیبات اورگانوتین.

جونده کشها(Rodenticides): شامل گروههای غیر آلی ، تولیدات طبیعی، آلیفاتیک های فلوئوردار(Fluorinated aliphatics) و آلفا- نفتیل تیوره (α-Naphthylthiourea).

لاروکش ها(Lavicides)، حلزون کش ها(Molluscides) و ...

 لازم به ذکر است که برخی از مواد ممکن است در چند دسته قرار گیرند. به عنوان مثال ترکیبات ارسنیک به عنوان حشره کش، جونده کش و علف کش کاربرد دارند.

از لیست فوق چنین بر می آید که آفت کشها شامل میزان وسیعی از انواع گوناگون ترکیبات شیمیایی با نحوه عملکرد کاملا متفاوت می باشند. با این حال سمیت این مواد در انسانها و سایر پستانداران ممکن است ناشی از مکانیسمی غیر از مکانیسم مورد نظر در جانداران هدف باشد.

از نظر ایجاد مسمومیت شغلی ، افرادی که در خطر مسمومیت با آفت کش ها هستند به 3 دسته تقسیم می شوند :

1.      سازندگان و کارگرانی به نحوی در تولید ، بسته بندی و حمل و نقل این مواد نقش دارند.

2.      افراد شاغل در مشاغل سم پاشی

3.   افرادی که تحت پوشش این سموم قرار دارند مانند ساکنین مناطق تحت سم پاشی و یا افرادی که از محصولات سم پاشی شده استفاده می کنند.

 فرمولاسیون آفت کش ها

فرم آفت کش که توسط سازندگان تهیه می شود نسبتا خالص است. این فرم را فرم تکنیک یا خام ماده آفت کش می نامند.چنین فرمی در مبارزه با آفات در اغلب مواقع قابل استفاده نیست و برای استفاده باید آنرا فرموله کرد و درواقع ، فرمولاسیون یک آفت کش ، مجموعه تغییرات فیزیکی و شیمیایی است که روی فرم تکنیک بعمل می آید با آن را به فرم قابل مصرف تبدیل کند.

انواع فرمولاسیون آفت کش ها عبارتند از :

·        گردهای پاشیدنی (Dusting Powder): در این حالت فرم تکنین را با گردهای بی اثری مثل تالک مخلوط می کنند.

·        محلول (Solution): فرم تکنیک در این حالت به طور کامل در حلال خود حل می شود.

·    سوسپانسیون : فرم تکنیک را به همراه یک ماده بی اثر تا درصد معینی رقیق کرده و سپس آن را در آب می ریزند. برای پایداری سوسپانسیون نیز کمی ماده سورفاکتانت مانند دترجنت نیز به آن اضافه می شود.این فرم را پودروتابل (قابل تعلیق در آب) (Water Wettable Powder) می نامند.

·    امولوسیون : برای این نوع فرمولاسون، ابتدا فرم تکنیک را در یک حلال آلی حل کرده و سپس محلول را وارد آب می کنند.برای پایداری این فرم ممکن است کمی دترجنت نیز به آن اضافه می شود. این فرم را کنستانتره امولسیفیابل(Emulsifiable Concentrates) می گویند.

·        قرص ، گرانول، طناب ، و غیره نیز از انواع فرمولاسیون های مختلف است.

در سم پاشی بطریقه ULV(Ultra Low Volume) ، فرم تکنیک در یک حلال به صورت غلیظ حل شده و با هواپیما روی محصولات کشاورزی ریخته می شود.حجم محلول در این حالت در حدود 4-2 لیتر برای هر هکتار است.

لازم به ذکر است هنگامی که حلال سم ، آب است ، خطرات سم مختص به خود سم می باشد ولی در هنگامی که حلال سم یک حلال آلی است، مسمومیت با حلال هم ممکن است به وجود آید.

تقسیم بندی آفت کش ها بر مبنای ساختمان شیمیایی آنها :

این ترکیبات را می توان بر مبنای ساختمان شیمیایی به صورت زیر تقسیم بندی نمود :

·        ترکیبات آلی شامل ترکیبات آلی کلره ، آلی فسفره، کارباماتها، آلی گوگرددار(روداناتها، لتان، تانیت، فنوتیازین، آرامیت)

·        ترکیبات گیاهی مانند پیرتروم، روتنون، نیکوتین، جاسمولین، سینرین

ترکیبات معدنی مانند ارسینات سرب ، سبزپاریس (ارسینات مس) ، کربنات باریوم، اسید بوریک و ...