ایمنی و بهداشت حرفه ای

ایمنی و بهداشت حرفه ای

ایمنی و بهداشت حرفه ای

ایمنی و بهداشت حرفه ای

عوامل زیان آور محیط کار

 عوامل زیان آور در محیط کار،  

هدف از شناسایی عوامل زیان آور در محیط کار، حفظ سلامتی کارمندان وبهداشت آنها و همچنین محیط کار است.

در صورتی که چنین برنامه ای موفق باشد صرفاً موجب سلامتی کارگر یا کارمند نیست بلکه ساعات غیبت ومحرومیت از کار را کاهش داده و زیانهای اقتصادی ناشی از آن را کاهش می دهد

در این قسمت ما در تلاشیم تا با این عوامل آشنا شویم:

در تمام مشاغل عوامل و فاکتورهای زیان آوری وجود دارند که می توانند افرادی را که به آن شغل اشتغال دارند دچار بیماری کنند. به این بیماریها ، بیماری ناشی از کار یا بیماری شغلی می گویند.
فاکتورهای زیان آور در محیط کار افراد به چند گروه تقسیم می شوند که عبارتند از :

عوامل زیان آور فیزیکی(عمده فاکتورهایی که وجود دارند گرما‌، سرما ، سرو صدا ، افزایش و کاهش فشار وا رتعاش در محیط کار واشعه های یونیزان و غیر یونیزان است .)

عوامل زیان آور شیمیایی (در افرادی که با مواد شیمیایی و ضدعفونی کننده تماس مکرر دارند میتواند مشکلات پوستی ایجاد کند یا از طریق دستگاه تنفس جذب شوند واثراتی در این زمینه داشته باشند یا گازهای بیهوشی میتواند اثراتی در سیستم عصبی بگذارد .)

عوامل زیان آور بیولوژیکی(فاکتور هایی مانندقارچها،باکتریها و ویروسها که در بعضی مشاغل و عمدتا مشاغلی که افراد درآن با انسانها، حیوانات یا با گیاهان سروکار دارند بیشتر دیده میشود .)

عوامل زیان آور سایکولوژیکی یا روحی روانی(استرسهایی که در محیط کار افراد وجود دارد و فشارهای روحی وروانی که ممکن است در اثر کار به افراد وارد شود به عنوان مثال کسانی که در میحط کارشان کارهای طولانی مدت دارند ویااینکه دارای شیفت های کاری زیادند.)

عوامل زیان آور ارگونومیک:( در رابطه با عوامل ارگونومیک می توانیم به طراحی محیط کار اشاره کنیم. یعنی باید طراحی محیط کار به گونه ای باشد که متناسب با فرد باشد و شخص دچار اختلالات مختلف از جمله ناراحتهای اسکلتی – عضلانی نشود.)

 

عوامل زیان آور اقتصادی

در دسته بندی دیگر میتوان عوامل ارگونومیک را جزء عوامل زیان آور میکانیکی نیز در نظر گرفت...

 

بررسی ها ونگرانی ها

عوامل فیزیکی از شایعترین عوامل زیان آور محیط کاری است،در بخش عوامل فیزیکی، اولین کار ،شناسایی و ارزیابی عوامل_ دوم اندازه گیری آنها با روشهای استاندارد و سوم کنترل محیط است.   در زیر به برخی از عوامل زیان آور اشاره میکنیم:

 

حرارت

رطوبت،سرما ، گرما، تابش نور، حرکت هوا و حرارت سطح زمین از عوامل زیان آور  حرارتی میباشند که بر بعضی اعضاء بدن،مانند دستگاه قلبی عروقی، مررکز تنظیمات حرارت بدن، دستگاه تنفس ،کلیه وغدد داخلی اثرات نامطلوب میگذارند.

به فشارهای وارده از طرف محیط به انسان استرس یا تنش حرارتی و به پاسخهای انسان در برابر تنش حرارتی ،استرن اطلاق میشود.

بدن انسان به وسیله مکانیسم انطباق تا اندازه ای عوامل زیان آور حرارتی را تحمل کرده ، تغییرات غیر عادی در اعمال حیاتی آن رخ نمیدهند و اثرات نامطلوب این عوامل در خارج از حد ظرفیت تطابق بدن ظاهر میشوند .

عوامل زیان آور حرارتی با اجرای کار تداخل کرده،بر ایمنی کارگران اثر میگذارند، یا باعث بروز کرامپهای حرارتی(Heat cramps)، گرمازدگی(Heat exhaustion)، آسیبهای سرما و کاهش قدرت حیاتی (heat stroke) میشوند.

بدن انسان یک ماشین تولید کننده گرما با مکانیسم پیچیده تنظیم حرارت است که با تبادل گرما مقدار حرارت بدن  را در محدوده نسبتا باریکی حفظ میکند . بدن بوسیله متابولیسم چربیها ، هیدرو کربنها و پروتئین ها گرمای داخلی را تولید مینماید و ضمنا بر حسب حرارت ، رطوبت وسرعت هوای محیط مقداری گرما را از محیط گرفته یا از دست میدهد.

درجه حرارت بدن به وسیله تداخل پیچیده عوامل فیزیکی محیط،مانند درجه حرارت،حرکت هوا،رطوبت،پرتوهای حرارتی و واکنشهای فیزیولوژیکی و رفتاری تنظیم میگردد.

در صورتی درجه حرارت بدن انسان عادی باقی میماند که بدن بتواند اثر عوامل زیان آور حرارتی را جبران نموده واین شبکه فیزیولوژیکی پیچیده تغییر نکند. حرارت عادی داخلی بدن تقریبا 37

 درجه سانتیگراد است و بر حسب نوع فعالیت فیزیکی از تقریبا 36 تا 38 درجه سانتیگراد تغییر میکند و بیش از 38 درجه سانتیگراد باید مورد توجه قرار گیرد و بالای 40 درجه سانتیگراد شرایط غیر عادی و وخیم است.

هنگامی که اشکالی در مکانیسم تنظیم حرارت بدن بوجود آید یک دور معیوب حرارت بدن شروع میشود.در نتیجه ذخیره حرارت افزایش می یابد، حرارت نسوج عمقی و پوست بالا میرود و سرعت اعمال متابولیکی دستگاههای قلبی عروقی  و تنفسی افزایش یافته، عمل کلیه تضعیف میگردد. ازدیاد گرمای متابولیک این حرکت دور معیوب را تسریع میکند تا جایی که اعمال قلب و عروق و کلیه متوقف شده و آسیب های غیرقابل برگشت به دستگاههای اعصاب ونسوج عضلات وارد شود.

این دور معیوب را فقط با درمان مناسب در طول زمان میتوان از بین برد .

 

کرامپ های عضلانی

این بیماری در کارگرانی که کارهای عضلانی سنگین در جاهای گرم انجام  میدهند، مانند کارگران کوره های ذوب فلزات و شیشه سازی و یا معادن ، دیده میشود. گاهی اوقات قبل از شروع علائم مخصوص بیماری ، کارگر ، سردرد و سرگیجه مختصری دارد  ولی معمولا شروع کرامپهای عضلانی ناگهانی است و دردهای ناگهانی در عضلات دست و بازو وسپس پا وعضلات شکم احساس میشود و شدت درد مرتبا افزایش می یابد.

علت اصلی بیماری ، تعریق زیاد و از دست دادن آب و املاح بدن ، بخصوص سدیم است. الکلیسم، بیماریهای دستگاه گوارش و ضعف بنیه از عوامل مستعد ابتلا به کرامپهای عضلانی هستند.

درمان این بیماری جایگزین ساختن آب و املاح از دست رفته بدن است که در حالت خفیف از راه دهان و در موارد شدید از راه وریدی صورت میگیرد.

برای پیشگیری، کارگران مکانهای گرم همراه آب از قرصهای نمک مخصوصی استفاده می کنند ،زیرا نوشیدن آب تنها برای رفع تشنگی به ظهور علائم بیماری کمک میکند.

گرمازدگی

بیماری خیلی آهسته با ضعف،سرگیجه و خستگی شروع میشود که معمولا با اسهال و استفراغ نیز همراه است.پوست بیمار معمولا مرطوب ودرجه حرارت حدود 39.4 درجه سانتیگراد ،نبض تند و ضعیف و فشار خون پائین است.

ضعف جریان خون در جبران مایعات از دست رفته به علت تعریق علت اصلی بیماری است که با تجویز محرکهای قلبی و عروقی و تزریق سرم نمکی درمان میشود.

 

کاهش قدرت حیاتی بدن

علائم این عارضه ناگهان ظاهر شده و بیمار بی هوش و سیانوزه است. در معاینه پوست بیمار بسیار گرم و خشک ، نبض تند و درجه حرارت مرکز مقعد 42.4_44.4 درجه سانتیگراد است.

علت بیماری عدم قدرت کار مرکز تنظیم حرارت بدن به علت تابش مستقیم اشعه حرارتی بر سر بیمار است. پیش آگهی بیماری خوب نیست و درمان به وسیله خنک کردن سریع پوست و مرطوب نگاه داشتن آن است.

 

آسیبهای ناشی از سرما

بر دو نوع است:

1)     زیان به اعضا حسی به خصوص حساسیت حس لامسه.

2)     آسیب مستقیم فیزیولوژی، مانند سرما زدگی 

ضمنا سرما کِیفیت وکمیت انجام کار را کاهش میدهد.چابکی و تردستی و حساسیت حس لامسه کارگرانی که در حرارت کمتر از 15.5 درجه سانتیگراد قرار میگیرند کاهش یافته، طول زمان واکنش آنها افزایش می یابد.اکثر کارگران راهها،کشاورزی،جنگلبانی و غیره به سرما زدگی موضعی، مانند دست و پا مبتلا میشوند. سرمازدگی ممکن است منجر به ضایعات غیر قابل برگشت شود.

در صورتی درجه حرارت هوا کم باشد،نسوج منجمد شده ،چنانچه معالجه به موقع و مناسب صورت نگیرد حادثه غیرقابل برگشت بوجود می آید.

 

پیشگیری زیانهای سرما

مصرف غداهای پرکالری و آشامیدنیهای گرم، استفاده از لباس،کلاه و دستکش مناسب و گرم کردن محیط کار برای پیشگیری زیانهای سرما مفید میباشد.

پیشگیری زیانهای گرما

کنترل منبع گرما بهترین راه مهندسی کنترل اثرات زیان آور گرماست.در صورت امکان،منبع تولید گرما باید در یک محفظه بسته دارای تهویه قرار گیرد. هنگامی که امکان جداسازی منبع تولید گرما نیست از وسائل خنک کننده کارگران و دمیدن هوای خنک در محیط کار استفاده میشود. در محیطهای بسیار گرم از وسایل منعکس کننده حرارت، مانند صفحات فلزی، وحفاظ بدن،چشم و صورت استفاده می گردد.

البته منابع گرما میتواند وسایل و ماشین آلات مختلف،انسان، سیستمهای روشنایی، فرآیندهای تولید، شرایط جوی خارج محیط کار است.

 

به کارگران محیط های داغ توصیه میشود که از لباسهای مخصوص دارای تهویه مطبوع استفاده کنند وباید دقت نمود که کیفیت هوای این لباسها با کیفیت هوای تنفسی و غواصی مطابقت کند.

استفاده از لباسهای پنبه ای گشاد ، دوش کافی در محیط کار  و یک اتاق خنک و تمیز برای تعویض لباسهای کار از اقدامات پیشگیری زیانهای گرمای محیط کار است.

روشهای کنترل همیشه بتنهائی موثر نمیباشند و باید با اقدامات پزشکی،مانند انتخاب کارگر مناسب و عادت به محیط گرم، تکمیل شود. کیفیت و کمیت کار به وسیله کنترل تغذیه کارگران،خستگی و مصرف الکل و معاینات دوره ای برای یافتن علائم اولیه زیانهای گرما بهبود میابند.

دیگر بیماریها و آسیب ها

بی حوصلگی، خستگی، حواس پرتی، عدم آسایش کارگر، اثرات نامطلوب بر دستگاههای قلبی_عروقی، کلیه و غدد داخلی، اشکال در سیستم تنفسی، کاهش راندمان کار،

 

بررسی

 

برای بررسی شرایط محیط از نظر حرارتی باید به چند عامل توجه کرد:

دمای خشک یا دمای عادی محیط(براساس سیلیسیوس، فارنهایت،کلوین و در مقاصد ترمودینامیکی از رانکلین)

دمای تر یا دمای مرطوب محیط

دمای تشعشعی

رطوبت نسبی هوا

سرعت جریان هوا

 

 

اندازه گیری دما:

دماسنج مایع در شیشه بیشترین کاربرد را در ایمنی و بهداشت حرفه ای دارد.

این دما سنجها بر اساس انقباض و انبساط مایعات در اثر تغییر دما عمل میکنند و دارای مخزن الکلی، جیوه ای یا نقره ای و لوله مویینه و حباب اطمینان هستند

از دما سنجهای مایع میتوان دماسنجها خشک و تر را نام برد

دماسنج خشک برای اندازه گیری دمای عادی هوا بکار میرود

دماسنج تر ،دمای مرطوب را بیان میکند

باید توجه کرد که هوایی که اطراف ما را احاطه کرده است علاوه بر هوای خشک همیشه حاوی مقادیری رطوبت به صورتهای بخار آب و قطرات ریز باران و بلورها برف ویخ میباشد

دما تر عبارتند از پایین ترین دمایی که بتوان هوا را در فشار ثابت با آب تبخیر کرد

دماسنج تر مانند دماسنج خشک است با این تفاوت که در دور مخزن دماسنج تر پارچه ای از جنس کتان پیچیده شده است که ممکن است قسمت دیگر این پارچه در مخزن آب مقطر قرار گیرد و به این ترتیب مخزن دماسنج تر همیشه مرطوب است

رطوبت نسبی : نسبت فشار بخار آب موجود در هوا به فشار بخار آب اشباع شده و بیان آن به صورت درصد

Relative humidity =RH= (Pa / Ps)*100   

رطوبت نسبی توسط رطوبت سنجهای ثابت و متحرک، مراحل اولیه اندازه گیری را پشت سر میگذارد

در محیط صنعتی برای تعیین آر اچ از روش دینامک استفاده میکنند.

انواع رطوبت سنجها:

رطوبت سنج چرخان:

پر کردن مخزن رطوبت سنج با آب مقطر

چرخاندن حول محور افقی با سرعت یکنواخت و ملایم به مدت سه الی پنج دقیقه در ایستگاه مورد نظر به منظور تولید جریان هوای اجباری با سرعت 2.5 متر بر ثانیه

قرائت دمای تر و خشک با سرعت بالا (مخصوصا دمای تر)

رطوبت سنج آسمن:

این وسیله دارای پره ای است که اگر کوک شود ماکزیمم به مدت 5 دقیقه به چرخش درآمده و جریان هوای لازم را تولید میکند و کافی است از یک نقطه به ارتفاع نیم تنه انسان آویزان شود.

اگر در محیط منبع تشعشعی یا سطح داغ وجود داشته باشد از رطوبت سنج آسمن و در غیر این صورت با توجه به در دسترس بودن میتوان از هر دو نوع استفاده کرد.

مخزن آب مقطر ندارد و باید به طور دستی پارچه دماسنج تر را مرطوب کرد.

دماسنجها و مخصوصا مخزن آنها از پوشش استیل است که انعکاس تابشهای حرارتی را موجب شده  و از خطایی که ممکن است بر روی دماسنجها بگذارد، جلوگیری شود.

اندازه گیری رطوبت نسبی:

1)     از طریق فرمولی که ذکر شد

2)     خط کش سایکومتری

3)     نمودارهای سایکومتری

4)     جداول

4 روش ذکر شده برای بدست آوردن رطوبت نسبی برای دماسنجی دینامیک است  و اگر دمای استاتیک را اندازه بگیریم،بر روی دماسنج روش بدست آوردن رطوبت نسبی ذکر سده است.

 

 

اندازه گیری سرعت جریان هوا

جریان هوا عموما در اثر اختلاف دمای 2 محیط که موجب اختلاف فشار میشودایجاد میگردد.

به عبارت دیگر جریان هوا در اثر حرکت مولکولهای هوااز نقاط پرفشار  به نقاط کم فشار محیطی میباشد ، کهاختلاف فشار نیز ممکن است بدلیل تغییرات دما در 2 منطقه باشد.

وسایلی که برای اندازه گیری سرعت جریان هوا بکار برده میشوند، عبارتند از:

 

1)لوله پیتو (در داخل فنها و کانالها)

2)بادسنج پره ای یا آنمومتر(در قسمت جلو یا دهانه کانالها و فنها)

3)دماسنج کاتا ترمومتر( در فضاهای عمومی که جریان هوا ملایم و نامحسوس است و در محیط کاری)

 

در مکانهایی که سرعت جریان هوا قابل توجه است و جهت جریان هوا، یکطرفه میباشد از بادسنج پره ای استفاده میشود که این وسیله را در جهت جریان باد قرار داده و سرعت گردش پره های بادسنج متناسب با سرعت جریان هواست و لذا میزان سرعت جریان هوا را میتوان از روی صفحه نمایش بادسنج مستقیما بر حسب متر بر ثانیه قرائت کرد.

 

دما سنج کاتا ترمومتر (kata thermometer)

شبیه دماسنجهای معمولی است با این تفاوت که دارای یک مخزن نسبتا بزرگ در پایین است که از الکلهای رنگی پر شده است و یک مخزن کوچک در قسمت بالا که در هنگام گرم شدن و افزایش انبساط ، الکل در مخزن کوچک جمع میشود ونقش حفاظتی را برای دماسنج ایفا میکند. بر روی دماسنج 2 شاخص a و b حک شده است که فاصله این دو را ردیف سردشوندگی گویند و اختلاف حرارتی این دو شاخص 3 درجه سانتیگراد یا 5 درجه فارنهایت است.

در پشت دماسنج کاتا عددی نوشته شده که به فاکتور کاتا معروف است و برای دماسنجهای مختلف متفاوت است و هر کارخانه فاکتور مربوط به هر کاتا را روی آن حک میکند.

فاکتور کاتا در واقع معرف مقدار انرژی تبادل یافته بین محیط و کاتا ترمومت است .

 

انواع کاتا ترمومتر

1)     دماسنج کاتای خشک یا طبیعی

2)     دماسنج کاتای نقره اندود

این 2 دماسنج از نظر ساختمان شبیه هم و اختلاف در مخزن آنهاست .

مخزن کاتای نقره اندود،از قره پر شده که از این طریقپرتوها تابشی را منعکس کرده و خطاهایی که ممکن است ،تابشها در زمان سردشوندگی ایجاد کنند را از بین میبرد.

در مکانهایی که منابع حرارتی یا سطوح داغ وجود دارند از دماسنج کاتای نقره اندود استفاده میشود .

 

دماسنجهای کاتا معمولا در سه ردیف سرد شوندگی اساخته میشوند

1)     کاتای استاندارد با ردیف 35 تا 38 درجه سانتیگراد یا 95 تا 100 درجه فارنهایت برای اندازه گیری سرعت جریان هوا در محیط معمولی یا محیطی که دمای آن پایین است

2)     52 تا 55 درجه سانتیگراد یا 125  تا 130  درجه فارنهایت برای اندازه گیری سرعت جریان هوا در محیط های گرم

3)     کاتا با ردیف 63 تا 66 درجه سانتیگراد یا 145  تا 150 درجه فارنهایت برای اندازه گیری سرعت جریان هوا در محیط خیلی گرم

 

 

شاخص آکسفورد:

WD=15%d+85%w

d دمای عادی محیط

W دمای تر محیط

بر اساس درجه سانتیگراد

 

کاربرد شاخص:

پیش بینی زمان تحمل برای افراد سازش یافته برای کوتاه مدت در شرایط خیلی گرم

کاربرد در افراد ناجی خصوصا در معادن که با لباس مجهز به سیستم هوادهی فعالیت میکنند

غیر قابل کاربرد در محیط هایی که تابشهای حرارتی ،قابل ملاحظه است

 

محیط های گرمایی:

بر دو نوع است

گرم وخشک: دما بالا و میزان رطوب نسبی پایین و کمتر از 30%، مثلا در کارگاههای ریخته گری و شیشه سازی

گرم ومرطوب:دما بالا و میزان رطوبت نسبی بالا و بیشتر از 70%، مثلا در کارگاههای نساجی و معادن

 بهترین میزان رطوبت نسبی برای انسان بین 40 تا 60 درصد است و بطور کلی بدن انسان محیط گرم وخشک را بهتر تحمل میکند

 

ارتعاشات

ابزاری مانند:مته ها،چکش هائی که بوسیله هوای فشرده کار میکنند،چرخها و صفحات دواری که به  وسیله الکتریسیته کار میکنند، در صنعت بکار می روند که سبب انتقال ارتعاش به بدن انسان میشوند و همچنین این ارتعاشات در مجاورت ماشینها، موتورها و دستگاههای متحرک  و سروصدادار احساس میشوند. کارگرانی که در معرض عوامل ارتعاشی میباشند ممکن است بمرور عضلات قسمتی از بدن آنها کنترل حرکات خود را  بر اثر ارتعاشات مکرر از دست بدهند.

عوارض ناخواسته ارتعاش از عدم وجود اشتها ، تهوع و سردرد تا آسیب سخت به نسوج،مخصوصا چشم و کلیه،متغیر است.شایعترین عارضه ارتعاش بیماری سپید انگشت(white finger) است که اغلب در انگشتان دست  کارگران سنگ بری دیده میشود و علت آن کمخونی موضعی انگشتان در اثر ارتعاش و فشار وارده از گرفتن ابزار میباشد.پس به عروقی خونی دست کارگر آسیب وارد شده،

وقتی در برابر سرما قرار میگیرد سفیدرنگ و بدون احساس است و علائم آن تقریبا شبیه یک

 سرما خوردگی است و چنانچه کارگر در معرض سرما قرار بگیرد علائم شدت می یابندو

 نشانه های  بیماری بعد از گرم کردن دست از بین میروند ولی مواردی نیز مشاهده شده است که کارگر قادر به ادامه کار با عوامل ارتعاشی نبوده،بناچار شغل دیگری را انتخاب نموده است.

در بعضی موارد انگشتان هر دو دست دچار بیماری مذکور شده اند.

 

پیشگیری بهتر از درمان

اقدامات پیشگیرانه سپید انگشت:

1)     جدا کردن ماشینهای ارتعاش دار از سایر قسمتها

2)     نصب دستگاههای ارتعاش دار بر روی پایه های قابل انعطاف

3)     تفکیک کارگران از محوطه ارتعاش دار

4)     آموختن نحوه صحیح کار به کارگر

5)     جلوگیری از دمیدن هوای سرد در وسایلی که با هوای فشرده کار میکنند بر روی دست

6)     دقت در معاینات قبل از استخدام و عدم بکار گماردن افراد با سوابق بیماری قند،دیابت وعروق

 

فشار هوا

به ازای هر ده متری که از سطح دریا پائین تر رویم یک اتمسفر بر میزان فشار افزوده میشود.

برای مثال:فشار هوا در عمق 20 متری از سطح دریا 3 اتمسفر است.

 

 

به طور کلی اثرات تغییرات فشار را میتوان به دو دسته تقسیم کرد:

1)اثرات ناشی از کار در فشار کم

2) اثرات ناشی از کار در فشار زیاد

 

1)اثرات ناشی از کار در فشار کم:

هنگامی که اکسیژن خون سرخرگها از 90درصد کمتر بشود، هیپوکسی که تا حدی شبیه مسمومیت منواکسید کربن است عارض میگردد وبین 65الی90 درصد به انسان آسیب رسیده،

کمتر از 65 درصد دچار اغما میشود:چنانچه انسان در ارتفاع 20000پا تنفس نماید مقدار اکسیژن خون سرخرگ اومعادل 65 درصد است که به ضعف و اغما منجر میشود.احتمالا ازدست دادن دقت بینائی اولین اثر قابل مشاهده در اعمال و رفتار انسان میباشد.

اثرات کمی فشار هوا در ارتفاع 5000پا نیز قابل اندازه گیری است که اهمیت بسیار زیادی در طراحی هواپیما دارد.

اثرات ناشی از کار در فشار کم در ارتفاعات حدود 10000پا دیده شده که مهارتهای انسان مانند:خطاطی،تزئینات و نقش و نگار ، رو به زوال میگذارند. بسیاری از مردم در ارتفاعات بالا قبل از فرو رفتن در اغما احساس شادی و نشاط میکنند.

2)اثرات ناشی از کار در فشار زیاد:

دو خطر برای افرادی که باید از فشار زیاد هوا به فشار پائین تری بروند (مانند افرادی که در محیط کارشان غواصی میکنند یا خلبان هواپیمائی که در ارتفاع5000یا 10000پا پرواز میکنند)

وجود دارد:

1)با توجه به قوانین فیزیکی مقدار انحلال گازها در مایعات نسبت مستقیم به فشار گاز دارد و هر چه فشار زیادتر باشد مقدار گاز محلول نیز بیشتر میشود ، در نتیجه مقدار اکسیژن و ازت محلول در خون و نسوج افزایش می یابد.مقدار گازهای محلول،( اکسیژن و ازت)در مایعات بدن کارگرانی که در زیر آب در فشار زیاد مشغول به کار میباشند افزایش یافته،چنانچه کارگری ناگهان و بسرعت به فشار معمولی برگرددحباب گازهای اکسیژن،ازت و دی اکسید کربن،در خون او بوجود می آید.حبابهای گاز دی اکسید کربن از ریه ها خارج شده،نسوج نیز حبابهای گاز اکسیژن را به مصرف میرسانند و فقط حبابهای ازت در خون و بافتها باقی میماند و با اعمال دستگاههای عصبی،گردش خون و عضلات تداخل می نمایدکه بنام سندرم چوکز یا بندز(syndromes (chokes) or (bends))) یا بیماری کیسن(caisson disease) مشهورند. اساسا بهترین روش جلوگیری  از این سندرم عبارت است از تغییر آهسته ارتفاع، تا شاید حبابهای گاز از راهراه ریه دفع شوند.

2)حفرات زیادی ،مانند سینوسهای پیشانی ، گوش میانی و معده و روده،در بدن وجود دارند.متداولترین درد یا احساس  ناراحتی عبارت از احتباس هوا در گوش میانی به علت گرفتگی لوله استاش میباشد.حتی تغییر کمی در ارتفاع، مانند آسانسور،قدری ناراحتی گوش میانی را بوجود می آورد.درد شکم و سینوس خیلی شدید میباشد ولی بندرت اتفاق  می افتد.این عوارض را بیماری کیسن می نامند.کارگرانی که در زیر آب به ساختن تونل یا پایه های پل مشغول می باشند در تحت فشار زیاد قرار میگیرند و برای جلوگیری از تشکیل حباب گازها در خون ،آنها را  در محفظه ای  به نام کیسن قرار میدهند و فشار هوای داخل آن بوسیله لوله وپمپ هوا به قدری زیاد میشود که مانع ورود آب به محفظه شده،کار در عمق آب را آسان می سازد.چنانچه فشار داخل محفظه بسرعت کاهش یابد، حبابهای گاز ازت باعث بسته شدن شریان خون شده،درد زیادی تولید کرده،به مفاصل آسیب وارد می شود.

 

پیشگیری:

انتخاب کارگران مناسب : کارگران جوان مناسبند_کارگرانی که سابقه بیماریهای قلب  و عروق ندارند_افرادی که چاق نیستند.

محدود کردن کار برای مثال:مدت کار در عمق 20متری 6الی8ساعت ، یا 40متری یک ساعت میباشد وبرگرداندن کارگر  به سطح آب، از فشار زیاد به فشار کم،باید خیلی آهسته صورت گیرد.

تشعشعات یونیزان:

دستگاههایی با ولتاژ بالا که تولید این تشعشعات را مینمایند ،مانند :ماشینهای انکسار اشعه ایکس

میکروسکوپهای الکترونی،شتاب دهنده های ذرات،سیکروترونها(cyclotrons) سینکروترونها(synchrotrons) تولید کنندگان واندوگراف(von de Graff generators)

و بتاترونها(Betatrons) لوازم معمولی مراکز تحقیقات هستند.هنوز از رادیوم به عنوان یک منبع تولید کننده اشعه های یونیزان در صنعت،پرتونگاریو به عنوان یک حذف کننده ساکن استفاده میشود.

با ازدیاد منابع تولید اشعه های یونیزان به اضافه نزولات جوی رادیو اکتیو ناشی ازآزمایش سلاحهای اتمی،خطر تماس انسان با آنها افزایش یافته ، بر سلامتی تاثیر میگذارد.

مهمترین اثرات ، دوز غدد جنسی و تاثیرات ژنتیکی است.

 

رادیو اکتیو

اثرات تشعشعات رادیو اکتیو:

اثرات شخصی:

داخل بدن: مواد رادیو اکتیو ممکن است از راههای مختلف ، مانند استنشاق ذرات رادیو اکتیو معلق در هوا،مصرف مواد خوراکی آلوده،جذب از راه پوست و ورود از طریق سائیدگی ها و زخمهای پوست وارد بدن شده ، متناسب با انرژی و نیمه عمر خود به نسوج مختلف بدن زیان وارد کنند.

خارج بدن:تابش تشعشعات خارجی به بدن انسان به سه عامل زیر بستگی دارد:

1)پوشش

2)فاصله

3)زمان

 

اثرات نسلی:

تغییر سرعت موتاسیون ژنهای سلولهای جنسی(دستگاه جنسی انسان حساسترین عضو نسبت  به تشعشعات رادیو اکتیو است)

 

 

 

تشعشعات غیر یونیزان:

 

تشعشعات رادیوفرکانس(Radio frequency radiation , RF) و مایکروویو(Micro Wave radiation) دسته از گروه اشعه های غیریونیزان را تشکیل می دهند که دارای فرکانس در محدودة 3 کیلوهرتز تا 300 گیگاهرتز(GHz) می باشند. مواجهه با این تشعشعات می تواند شغلی و یا غیرشغلی باشد. مواجهات شغلی عبارتند از:خشک کن ها، دستگاه های چسب، صنعت پلاستیک ، استریل کننده ها ،کار در کنار سیستم های ارتباطی(رادیو و تلویزیون، کنترل ترافیک از راه دور، بیسیم رادار)، صنایع نظامی (شامل سیستم های جنگ الکترونیک) و نیزکار در کنار ترانسمیترهای مایکروویو می باشد. مواجهات غیرشغلی، مشتمل بر اجاق های مایکروویو خانگی، رادیوتلویزیون، تلفن همراه و ... می گردد.

عوارض ناشی از این تشعشعات در انسان بیشتر ناشی از تغییر درجه حرارت در بافت ها و سلولهاست. لیکن در مطالعات جدیدتر اثرات غیرحرارتی کانون توجه بوده است. به طور کلی بیشترین عوارض مطرح شده در تحقیقات عبارتند از تأثیر بر سیستم تولید مثل، تغییرات هماتولوژیک و هماتوپوئتیک جهش زایی(mutagen city) سوماتیک و کار سینوژنی سیتی و نیز اختلالات غیراختصاصی عصبی – رفتاری.

شرایط شغلی موجود در برخی از حرفه های نظامی، آن را به یکی از پرمواجهه ترین مشاغل تبدیل نموده است. کار در کنار رادار، استفاده از بیسیم های ارتباطی، کار در کنار تسهیلات مجهز به ارتباطات راداری، ردیابی اطلاعات سری و مقولة نوین جنگ الکترونیک جزء اصلی ترین انواع تماس با تشعشعات RF و مایکروویو می باشد که بسته به نوع بهره برداری و توان نظامی، میزان انرژی، فرکانس و طول موج تشعشعات متفاوت است.

عوارض دراز مدت تشعشعات RF

الف) تأثیر بر سیستم تولیدمثل یا جنین

ب ) تأثیر بر سیستم خونی و هماتوپوئتیک

ج) جهش زایی (Mutagen city) سوماتیک

د ) سرطان زایی( Carcinogenicity)

 

منابع

1)مبانی بهداشت محیط/دکترمحمد شریعت پناهی/1382/انتشارات دانشگاه تهران

2)دانشنامه علمی رشد

3) آلودگی هوا و مواد رادیو اکتیو در سطح جهانی/ مجموعه مقالات سمپوزیوم آلودگی هوا/ حسن آرین پور 1350/ انجمن نفت ایران

4) اینترنت

5)  سرکار خانم مهندس حمیدی از اساتید دانشکده حفاظت و بهداشت کار تهران

6) جناب آقای مهندس مبین از اساتید دانشکده حفاظت و بهداشت کار تهران

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد