ایمنی و بهداشت حرفه ای

ایمنی و بهداشت حرفه ای

ایمنی و بهداشت حرفه ای

ایمنی و بهداشت حرفه ای

مبانی قدم به قدم نمونه برداری آلاینده های هوای محیط کار

مبانی قدم به قدم نمونه برداری آلاینده های هوای محیط کار

قدم اول- تعیین اینکه چرا شما نیاز دارید که  از هوا نمونه برداری کنید.

اجازه دهید تا مروری داشته باشیم که:

چرا

 نوعاً باید نمونه برداری از هوا را  انجام دهیم

دلائل انجام نمونه برداری از هوااطمینان حاصل نمودن ازتطبیق با استانداردها ومقررات 

شامل هر دواستاندارهای شغلی و محیطی اطمینان حاصل نمودن از باروری نیروی کار

•         توأم ساختن نمونه برداری  هوا با ارتباط مؤثر و اقدامات کنترلی می تواند سلامت کارگر را تأمین نماید و موجب دلگرمی کارکنان گردد.

•         کارگران سالم و شاد افراد فعال تر و مولدتری هستند

انتخاب وسایل حفاظت فردی مناسب

•         وسایل قرائت مستقیم امکان انتخاب وسایل حفاظت فردی در کارگاه را فراهم می کنند

•         با مروری بر پایگاه اطلاعاتی  تاریخچة سطوح مواجهه ها  امکان انتخاب وسایل حفاظت فردی برای انجام وظایفی که ممکن است در آینده وجود داشته باشد فراهم می گردد

میزان مؤثر بودن روش های کنترل مهندسی را مورد ارزشیابی قرار دهید

•         کاهش میزان مواجهه هایی که از  طریق سیستم های تهویه, اسکرابرها و یا سایر وسایل وجود دارد  ثبت کنید.

•         OSHA کارفرمرمایان را ملزم به کنترل مواجهه ها از طریق کنترل های مهندسی یا کنترل نحوة انجام کار در صورت عملی بودن می داند

به کارگران اهمیت کار ایمن را آموزش دهید

با  استفاده  از  وسایل  قرائت مستقیم می توان به کارگران  اختلاف  سطوح  مواجهه  را در زمانیکه رعایت انجام کار ایمن را می نمایند نشان داد

انجام مطالعات اپید میولوژی

اپیدمیولوژی مطالعه انتشار بیماری و گروه های بزرگی از مردم را تحت  پوشش قرار می دهد.

مؤسسات و سازمان ها اغلب در تحقیقات  خود  از داده های نمونه برداری هوا برای تعیین ارتباط بین عامل شیمیایی  و شروع بیماری استفاده می کنند

تعیین منبع نشت کننده

*      از وسایل قرائت مستقیم می توان به منظور تعیین نقاط نشت در اطراف لوله ها, پمپ ها و سایر وسایل که امکان نشت دارند استفاده نمود.

*      برخی از وسایل دارای قابلیت نشت یابی زیادی برای تعیین نقاط حساس هستند.

تعیین مناطق و  نواحی امن  از طریق  نشت یابی صحیح جمع آوری  نمونه های آنی  برای ما این امکان را فراهم می کند که سطوح مواد شیمیایی گوناگون در فواصل مختلف از نظر نشت تعیین شده و کنترل های مناسب برقرار گردند

پرهیز از دعوی یا  دعاوی قضایی که ممکن است در آینده پیش آید

مواجهه های شیمیایی که در سطوح قابل قبول هستند و با استفاده از روش های معتبر و با ارزش تعیین می شوند

مسئولیت های کارفرمایان را  کاهش خواهند داد

این مبحث تأکید بر نمونه برداری از هوا می باشد

به منظور ارزشیابی سطوح مواجهة کارگران از محیط نمونه برداری که متعاقب آن مورد تجزیة آزمایشگاهی قرار می گیرد استفاده کنید.

قدم دوم – تعیین اینکه چگونه مادة شیمیایی  از نظر استاندارد قانونمند شده است

این کار نوع نمونه ای را که شما نیاز به جمع آوری آن دارید تعیین  می کند.  سه  محدودة مواجهه به شرح زیر  وجود دارند:

 1- متوسط زمانی 8 ساعته (TWAs)

2- محدوده های کوتاه مدت

3- مقادیر سقف

آستانه های 8 ساعته

آستانه های 8 ساعته بازتاب میانگین مواجهه در یک نوبت کاری کامل است.

 میانگین تمام غلظت های بالا و پائین با در نظر گرفتن زمان گرفته می شود. 

این آستانه ها به شرح زیر محاسبه می گردند:

                  C1T1 +C2T2+C3T3...+CnTn

TWA =     ----------------------------------------

                                    8

که در آن:

C = غلظت آلاینده

T = زمان مواجهه

آستانه های کوتاه مدت

به صورت میانگین مواجهه های 15 دقیقه تعریف شده اند که نباید در  هیچ زمانی  در طول روز کاری از آن حد افزایش یابند حتی اگر متوسط زمانی 8 ساعته در بین سطوح قابل قبول قرار گیرد

آستانة سقف آستانه هایی هستند که نباید در طول هر قسمتی از طول روز کاری  حتی برای لحظه ای از آن بیشتر گردد.

بهتزین روش تعیین مقادیر سقف معمولاً با استفاده از وسایل قرائت مستقیم است.

قدم سوم: مشاوره با یک آزمایشگاه معتبر  یک  آزمایشگاه   خوب  تجزیه  می تواند  شما را در انتخاب  روش های نمونه برداری که برای نمونه های محیط مناسب باشند کمک نماید.

قدم چهارم: انتخاب روش نمونه برداری از هوا

قدم پنجم: وسیلة نمونه برداری خود را انتخاب نمایید

v     پمپ های نمونه برداری

v     وسیلة نشان دادن میزان دبی پمپ

v     محیط جمع آوری

v     نمونه بردارهای غیر فعال

قدم ششم: کسب  اطلاعات بیشتر  اسلایدهای   زیر  نمونه برداری  از هوا را با  استفاده ازمحیط های نمونه برداری مختلف مختلف توضیح می دهد.

v     لوله های جاذب

v     صافی ها

v     ایمپینجرها

v     کیسه های نمونه برداری

v     نمونه بردارهای غیر فعال

دو روش عمومی نمونه برداری

نمونه برداری فعال         Active Sampling 

نمونه برداری غیر فعال      Passive Sampling    

 

نمونه برداری فعال

نمونه برداری فعال عبارتست از جمع آوری مخاطرات هوابرد  از طریق یک پمپ  نمونه برداری  که هوا را از  میان  یک محیط مناسب جمع آوری عبور دهد. و یا  بعبارتی  وظیفة پمپ, جمع آوری/ و  یا  هدایت مادة  شیمیایی  مورد  نظر بر  روی  محیط جمع آوری است

سه کلید اصلی در نمونه برداری فعال

•         یک پمپ نمونه برداری  وسیله ای که هوا را بمکد یا بدمد 

•         محیط نمونه برداری  محیطی که هوا از میان آن مکیده و یا دمیده شود

•         یک کالبیراتور وسیله ای که نشان بدهد چه مقدار هوا مکیده و یا دمیده شده است

نکاتی در خصوص کالیبراسیون پمپ

کالیبراسیون یعنی قراردادن و تائید میزان جریان هوا  در پمپ. کالببراسیون باید قبل و بعد از هر نمونه  برداری  انجام شود.  میزان جریان  هوا  برحسب میلی لیتر  بر  دقیقه و یا لیتر بر دقیقه اندازه گیری   می گردد

یک عامل مهم در نمونه برداری یک عامل مهم در نمونه برداری که باید در آزمایشگاه تأمین شود حجم هوا است.

با ضرب نمودن میزان دبی پمپ برحسب میلی لیتر بر دقیقه یا لیتر بر دقیقه در زمان نمونه برداری می توان حجم نمونه را بدست آورد نمونه برداری فعال گازها و بخارات در بسیاری از روش های نمونه برداری گازها و بخارات  از لوله های حاوی مادة جاذب استفاده می شود.

 یک لولة جاذب یک لولة شیشه ای کوچکی است که به طور معمول با دولایه از یک مادة جاذب جامد پر شده است.

مواد جاذب رایج

*         ذغال فعال

*         سیلیکاژل

*          تناکس

*          کروموسوربز

 *          XAD-2   

نوع جاذب مورد نیاز برای جمع آوری مادة شیمیایی خاص عموماً در روش نمونه برداری ذکر می گردد

جمع آوری یک نمونه با لوله های جاذب دو سر انتهایی لوله شکسته می شود و حجم مشخصی از هوا از داخل لوله با استفاده از یک پمپ نمونه برداری کالیبره شده که دبی آن  با توجه به  روش نمونه برداری تعیین شده است عبور می نماید.

 مواد شیمیایی هوابرد توسط  اولین لایه به کمک یک لایة پشتیبان که  بمنظور اطمینان حاصل نمودن از برداشت کامل مادة شیمیایی از هوا طراحی شده است جمع آوری میگردند

بعد از جمع آوری نمونه دو طرف لوله را بسته و آنرا برای تجزیه به یک آزمایشگاه مورد تأئید بفرستید.

 در آزمایشگاه مادة جاذب جدا و مواد شیمیایی جذب شده بر روی  آن  با  استفاده از حلال ها  یا  گرما استخراج شده  و با  استفاده از گاز کروماتوگراف یا سایر لوازم ازمایشگاهی شناسایی و تعیین مقدار می گردد

نمونه برداری فعال گازها و بخارات در برخی از موارد, ممکن است که نیاز باشد تا نمونة هوا را به طورکامل در کیسه ای که برای این منظور طراحی شده است  جمع آوری نمود.

 به این نوع نمونه گراب یا  نمونة آنی می گویند نمونه های آنی

•        معمولاً از نمونه های گراب برای نشان دادن غلظت های پیک هوابرد در  دوره های زمانی کوتاه مدت استفاده می شود.

•        همچنین  از  این  نمونه ها  برای تعیین متوسط زمانی (TWA) مواجهه ها در  مکان هایی  که  سطوح  مواد  شیمیایی  ثابت  باقی  می مانند  استفاده می شود.

جمع آوری نمونه با کیسه های نمونه برداری

•        از پمپ های مکنده یا پمپ هایی که دارای پورت فشار هستند می توان  هوا  را  با  فشار  به  داخل  کیسة  نموداری که توسط شیلنگ تفلونی به پمپ وصل شده است فرستاد.

•        متناوباً,  می توان  کیسه  را در  داخل محفظه ای که تخلیه شده است قرار داد و با استفاده از پمپ کیسه را با فشار منفی پر نمود.

بعد از جمع آوری نمونه

•         کیسه های حاوی  نمونه را  می توان در عرصه با وسایل قرائت مستقیم مورد تجزیه قرار داد.

•         همچنین می توان کیسه ها را به آزمایشگاه  فرستاده و با گازکروماتوگراف  و  یا سایر وسایل آزمایشگاهی مناسب تجزیه نمود

نمونه برداری فعال از گازها و بخارات

برخی  از  مواد شیمیایی  مخاطره  آمیز  نظیر اسیدها, ازن, کلر و فرم آلدئید را می توان با استفاده از ایمپینجر نمونه برداری نمود.

 ایمپینجرها  بطری های  کوچک  شیشه ای  هستند که با یک مایع  جمع آوری که در روش   نمونه برداری  با توجه به نوع مادة شیمیایی تعیین شده است  پر می شوند.

ایمپنجرها

نکاتی در خصوص ایمپینجرها

در   برخی  از موارد نازل یا  لولة انتهایی ایمپینجرهای  خلل  و  فرج دار با  هزاران روزنه  یا  سوراخها ی ریز درست شده است.

ایجاد  اینچنین  خلل و فرج هایی موجب  پراکندگی هوا شده و امکان تماس بهتری  بین نمونه هوا و مایع درون ایمپینجر را فراهم می سازد.

جمع آوری نمونه با ایمپینجرها

یک پمپ نمونه بردار هوا را به صورت حباب از ایمپینجر که حاوی مایع محیط جمع آوری مناسب با توجه به دستورالعمل و روش مورد نظر است مورد استفاده  قرار میگیرد. در این روش مایع محیط جمع آوری یا به طور فیزیکی حل و یا با مادة مورد نظر به طور شیمیایی واکنش می دهد.

بعد از جمع آوری نمونه

•        مایع را  از ایمپینجر تخلیه و سپس جهت تجزیه به آزمایشگاه بفرستید.

•        می توان  ایمپینجر را  سپس برای نمونه گیری های بعدی پس  از  شستشوی کامل مجدداً  مورد استفاده قرار داد

مخاطرات ناشی از ذرات معلق هوابرد مخاطرات ناشی از ذرات معلق هوابرد ممکن است بعلت مواد زیر باشد :

 

      گردوغبارها                                                          Dusts

      دمه ها                                                              Fumes

      میست ها                                                           Mists

       دود ها                                                            Smokes

نمونه برداری فعال برای نمونه برداری از ذرات معلق

v     برای نمونه برداری ذرات معلق, یک صافی را در داخل یک کاست صافی قرار دهید.

v     قطر صافی, نوع و اندازة روزنة آن برحسب مادة شیمیایی که  باید  مورد نمونه برداری قرار گیرد متفاوت  و  معمولاً  در روش نمونه برداری تعیین شده است.

بعد از جمع آوری نمونه صافی ها را می توان با روش های مختلفی با توجه به مادة شیمیایی به روش های زیر مورد تجزیه قرار داد:

 •         وزن نمودن نمونه قبل و بعد از جمع آوری

•         جذب اتمی/ ICP که تجزیة شیمیایی برای تعیین ترکیبات ویژه مورد استفاده قرار می گیرد.

•         شمارش میکروسکوپیک الیاف

مقررات موردنیاز برای اندازه گیری گردوغبار قابل استنشاق گردو غبار قابل استنشاق گردوغباری است که آنچنان از نظر اندازه  ریز است  که می تواند از مکانیسم های حفاظتی بدن  انسان عبور کرده و به ناحیة عمیق تبادل گاز در ریه ها برسد.

برای  آنکه  بتوان  گردو غبار  قابل استنشاق  را نمونه بر داری نمود به یک سیکلون نیاز است در چه زمانی با سیکلون ها نمونه برداری می کنیم ذرات قابل استنشاق کوچکتر که بر روی صافی برای تجزیة بعدی جمع آوری می شود.  

ذرات  بزرگتر  وارد  محفظة   کوچکی  در  انتهای  سیکلون وجود دارد افتاده و سپس به دور ریخته می شود. 

نکاتی در خصوص نمونه برداری با سیکلون

•        مطمئن   گردید که پمپ نمونه برداری مورد نظرتان  در میزان  دبی تعیین  شده  در   cut-point  پنجاه درصد کالیبره گردد.

•        Cut-point عبارتست از اندازة گردوغباری که  سیکلون  می تواند  با راندمان  50%  آنرا جمع آوری نماید.

•        NIOSH و ACGIH  برای نمونه برداری با  سیکلون cut – point  چهار میکرون را توصیه می کنند.

•        برای آنکه این cut-point  برقرار گردد باید  دبی  نمونه  برداری  برای سیکلون آلومینیومی  ساخت  کارخانة SKC  بر روی 5/2 لیتر بر دقیقه قرار گیرد.

گردوغبارهای قابل تنفس

گردوغبارهای قابل تنفس  Inhalable Dusts


•        گردو غبارهای قابل تنفس (
Inhalable Dusts) واژة  تقریباً  جدیدی  است که   برای   آندسته  از گرد و غبارهایی بکار می رود که در هر  جائی از سیستم دستگاه  تنفسی که  شامل  بینی و دهان  نیز می باشد رسوب نماید مخاطره آمیز است.

•        این گردوغبارها شامل ذرات درشت و ریز می باشد.

نمونه برداری برای گردوغبار قابل تنفس          INHALABLE DUST

•         صافی مناسب نمونه برداری از ذرات معلقی را که باید مورد نمونه برداری قرار گیرد را در کاست نمونه برداری IOM قرار دهید.

 •         در صورتیکه روش تجزیه به صورت وزنی است, صافی و کاست را به مدت 24 ساعت در درون دسیکاتور قرار داده و سپس صافی را وزن کنید.

•         کاست نمونه برداری را در هد نمونه برداری قرار داده و آنرا به پمپ نمونه برداری که در دبی 2 لیتر بر دقیقه کالیبره شده است وصل کنید

بعد از جمع آوری نمونه

v     کاست حاوی صافی را از هد نمونه برداری برداشته و هر دوی آنها را به مدت 24 ساعت در دسیکاتور قرار دهید.

 v     بعد از 24 ساعت تجزیة شیمیایی را بر روی صافی حاوی نمونه انجام دهید

قلب یک مدار نمونه برداری فعال پمپ است

در اکثر کاربردهای مهندسی بهداشت صنعتی:

جمع آوری گازها و بخارات برای آنکه عمل جذب بر روی مادة جاذب به  طور مؤثری انجام شود در دبی های کم انجام می شود.

در  حالیکه  جمع آوری  ذرات  معلق  باید در دبی های زیاد بنحوی انجام  شود تا ذرات هوابرد بر روی محیط فیلتر بطور مؤثری به دام بیافتند

نمونه برداری غیرفعال

...طبق تعریف نمونه برداری غیرفعال عبارتست از جمع آوری گازها و  بخارات در میزان کنترل شده ای که توسط یک فرآیند  فیزیکی نظیر نفوذ از یک  لایة استاتیک هوا و یا عبور از طریق نفوذ از میان یک غشاء بدون استفاده از پمپ نمونه برداری انجام می شود.  

نمونه بردارهای غیرفعال

اکثر نمونه بردارهای غیرفعال از طریق نفوذ عمل می کنند

نمونه بردارهای دیفیوزی بر اساس حرکت مولکولهای آلاینده ها از میان گرادیانی از  غلظت که توسط  اولین  قانون  نفوذ  Fick تعریف می شود کار می کنند 

به بیانی دیگر....

مواد شیمیایی از یک سطح با غلظت زیاد در هوا به یک سطح غلظت پائین بر روی نمونه بردار نفوذ می کنند و میزان نفوذ برای هر مادة شیمیایی خاص را می توان تعیین نمود.

چه زمانی از یک نمونه بردار غیر فعال استفاده می کنیم

•         از وسیلة نمونه بردار غیرفعال  مطمئن شوید که قبلاً برای مادة شیمیایی مورد آزمایش و تأئید قرار گرفته شده است و می تواند بطور مؤثری کار کند. در غیر اینصورت, شما باید از یک روش نمونه برداری مورد تأئید فعال در زمان مقایسه با استانداردهای قانونی و اجرایی استفاده کنید.

•         مراقب  باشید که میزان  دبی جریان هوا برحسب میلی لیتر بر دقیقه که توسط سازنده  و  یا  توزیع کنندة وسیلة  نمونه بردار در طول نمونه برداری به صورت حداقل و حداکثر زمان نمونه برداری اعلام می گردد رعایت شود.

جمع آوری یک نمونة غیرفعال

•        در محل نمونه برداری, نمونه بردار را باز کرده و آنرا در منطقةْ تنفسی کارگر یا در محل مناسب در صورت نمونه برداری استاتیک آویزان کنید.

•        بسیار مهم است که درجه ای از حرکت هوا در محل نمونه برداری وجود داشته باشد. قرار دادن نمونه بردار در یک هوای ساکن باعث کمبود هوا و در نتیجه موجب کم نشان دادن نتایج          می شود.

بعد از جمع آوری نمونه

•         پس  از  نمونه برداری  دهانة  نمونه بردار  را با درپوش مناسب ببندید.

•         به طور مناسبی بر روی  نمونه برچسب بزنید.

•         نمونه را  برای  تجزیة شیمیایی  به آزمایشگاه بفرستید.

منبع: www.bmhtk.blogfa.com

 

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد