ایمنی و بهداشت حرفه ای

بیماری‌های پوستی ناشی از کار

بیماری‌های پوستی ناشی از کار

تهیه و تنظیم:

مهندس علی پورارجمند

کارشناس بهداشت حرفه ای مرکز بهداشت شهرستان البرز

علل بیماری‌های پوستی ناشی از کار:

همانطور که می‌دانیم بیماری ناشی از کار بیماری است که به علت اشتغال به یک کار و تحت تأثیر شرایط موجود در آن کار ایجاد می‌شود و این نوع بیماری در اثر عوامل مختلفی حادث می‌گردد. به کار بردن مواد شیمیایی متنوع و متعدد در دنیای کار و صنعت از یک طرف و در محیط خانه و زندگی از طرف دیگر باعث به وجود آمدن عوارض پوستی گوناگون گردیده است.

علل بیماری‌های پوستی ناشی از کار را در دو گروه اصلی و مستعدکننده تقسیم کرده‌اند:

الف- علل اصلی:

1- عوامل فیزیکی

2- عوامل شیمیایی

3- عوامل مکانیکی

4- عوامل بیولوژیکی

5- عوامل نباتی

ب- عوامل مستعدکننده:

عوامل مستعدکننده در بروز بیماری‌های پوستی ناشی از کار عبارتند از:

1- نژاد

2- سن

3- جنس

4- آلرژی

5- فصل

6- تعریق

7- رژیم غذایی

8- وجود بیماری‌های پوستی

9- نظافت

علل اصلی:

1- عوامل فیزیکی:

از عوامل فیزیکی می‌توان به گرما و سرما و اشعه خورشید و تشعشعات حاصل از مواد رادیواکتیو اشاره کرد.

2- عوامل شیمیایی:

یکی از مهمترین علل اصلی به وجود آورنده بیماری‌های پوستی بوده و با توجه به نحوه تأثیر به دو دسته تقسیم می‌شود:

الف- مواد تحریک کننده اولیه

ب- حساس کننده‌ها

3- عوامل مکانیکی

فشار و اصطکاک ابزارآلات بر روی دست یا قسمت‌های دیگر بدن باعث به وجود آمدن پینه می‌شود که بعدها نیز ممکن است عفونتی شود.

4- عوامل بیولوژیکی:

عوامل بیولوژیکی مانند باکتریایی و ویروسی و قارچی و پارازیتی ممکن است علل اصلی و یا تحریک کننده بیماری‌های پوستی ناشی از کار باشند.

5- عوامل نباتی:

اکثر گیاهان و چوب که سبب ایجاد ناراحتی پوستی می‌گردند از گروه حساس کننده‌ها می‌باشند. این گیاهان سبب درماتیت می‌شوند.

علل مستعدکننده‌ها:

1- نژاد:

نتایج حاصل از مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که حساسیت نژادهای مختلف در مقابل مواد تحریک‌کننده یکسان نمی‌باشد.

2- سن:

کارگران جوان با مقایسه کار کم در مقایسه با کارگران مسن و با سابقه بیشتر به بیماری‌های پوستی مبتلا می‌گردند.

3- جنس:

بیماری‌های پوستی ناشی از کار در کارگران زن کمتر از کارگران مرد می‌باشد.

4- آلرژی:

عوارض پوستی آلرژیک ناشی از کار غالباً به صورت اگزمایی ناشی از حساسیت‌ها با علایمی چون خارش و اریتم تظاهر می‌کند.

5- فصل:

نور آب و هوای گرم امکان ابتلا به بیماری‌های پوستی در محیط‌های کار را بیشتر می‌کند.

6- تعریق:

تعریق بیش از حد سبب نرم‌شدن پوست و آسیب‌پذیر شدن آن در مقابل تحریک‌کننده‌ها می‌شود.

7- رژیم غذایی:

رژیم غذایی کارگر بر میزان عرق تأثیر داشته و از این طریق یک فاکتور مستعدکننده در بروز بیماری‌های پوستی ناشی از کار می‌باشد.

8- نظافت:

انتقال مواد شیمیایی محیط کار از طریق لباس کار به محیط‌ خانه می‌تواند زمینه ابتلای اعضای خانواده را نیز به بیماری‌های پوستی فراهم کند.

انواع بیماری‌های پوستی ناشی از کار

1- درماتیت حاد اگزماتوئید

2- درماتیت مزمن شقاقی اگزماتوئید

3- ضایعاتی شبیه آکنه و فولیکولیت

4- پرولیفیراسیورن اپیدرم

5- تغییرات پیگمانتی

6- زخم‌ها

طبقه‌بندی بیماری‌های پوستی ناشی از کار

بیماری‌های پوستی را در 5 گروه دسته‌بندی می‌کنند:

الف- درماتوزهای شغلی غیراگزمایی ناشی از مواد شیمیایی:

1- سوختگی شیمیایی:

به دلیل تماس پوست افراد با مواد شیمیایی که کمتر از 3 و بیشتر از 10 دارند ایجاد می‌شود.

2- زخم‌های پوستی پیرونو:

در افراد شاغل در معادن نمک دیده می‌شود.

3- ضایعات ناخن‌ها:

در افرادی که در صنایع سیمان کار می‌کنند دیده می‌شود.

4- اختلالات پوست:

در افرادی که در تصعید رزین‌های پلاستیک کار می‌کنند بروز می‌کند.

5- فولیکولیت‌ها و آکندها:

این نوع بیماری‌ها در کارگران صنایع فلزی و مکانیک‌ها که با انواع روغن‌ها و چربی و گریس در تماسند دیده می‌شود.

6- سرطان پوستی ناشی از عوامل شیمیایی

این نوع سرطان به دو گروه تقسیم می‌شوند:

الف- سرطان ناشی از قیر- قطران و مواد محتوی هیدروکربن‌های اشباع شده:

در کارگرانی دیده می‌شود که در تهیه گلوله‌های زغال‌سنگ کار می‌کنند.

ب- سرطان ناشی از آرسنیک:

بیشتر در کشاورزان و افرادی که در ساخت حشره‌کش‌ها هستند دیده می‌شود.

ب- درمیت‌های اگزمایی شکل با منشاء شیمیایی:

1- درمیت‌های متمرکز در دست‌ها و ساعدها

2- درماتیت‌های فتشه به سایر قسمت‌های بدن

ج- کهیرهای شغلی:

عکس‌العملی است که بدن در مقابل عوامل مختلف از خود نشان می‌دهد و یک ضایعه کوتاه مدت است.

1- کهیرهای ناشی از عوامل فیزیکی:

کهیرهای ناشی از گرما و سرما و فشار ناشی از گرفتن ابزار در دست.

2- کهیرهای ناشی از تولیدات حیوانی و محصولات نباتی:

در کارگرانی دیده می‌شود که با پشه و موی حیوانات در تماسند.

3- کهیرهای ناشی از تماس با عوامل شیمیایی:

مانند: کلرافین و فرمل و آنتی‌بیوتیک و پرسولفات آمونیوم و...

د- درماتوزهای شغلی ناشی از عوامل فیزیکی:

1- تروماتیسم مکانیکی:

بیشتر به شکل حوادث ناشی از کارند و باعث زخم‌ها و خراشیدگی‌هایی می‌شوند.

2- درماتیت‌های ناشی از تأثیر موضعی اشعه مادون قرمز:

در کارگرهای شیشه‌سازی و ذوب فلز اتو آهنگری دیده می‌شود.

3- کار در سرما:

ژلور- و- آنژلور- دو نوع عارضه‌ای است که کسانی که در سرما کار می‌کنند به این عوارض مبتلا می‌شوند.

4- اشعه ماوراء بنفش:

قرار گرفتن در معرض این اشعه به مدت طولانی و مکرر سبب بروز ضایعاتی در منطقه سطحی در مردم می‌شود.

5- تشعشعات یونیزان:

رادیولوژیت‌ها و کارکنان نیروگاه‌های اتمی با این تشعشعات در تماسند.

ح- درماتوزهای شغلی ناشی از عوامل جاندار یا حیوانی:

1- درمانوزهای شغلی ناشی از ویروس‌ها:

افرادی که در کشتارگاه‌ها و قصابی‌ها کار می‌کنند.

2- درماتوزهای شغلی ناشی از باکتری‌ها:

در پرستاران و سایر کسانی که در مراکز درمانی کار می‌کنند.

3- عوارض قارچی پوست:

در معدنچی‌ها و کارگران ساختمانی و جاده‌سازی و ذوب فلزات به وجود می‌آید.

4- درماتوزهای با منشاء پارازیتی یا انگلی:

یکی از این درماتوزها چرب است و در محیط‌های درمانی دیده می‌شود. همچنین درماتوزهای انگلی ناشی از کرم‌های شیستوز ماهی توبیوم که در اندام‌های تحتانی و دست‌ها به صورت ضایعات پوستی عارض شده و دارای خارش شدید می‌باشند.

اصول پیشگیری از بیماری‌های پوستی:

1- عدم استخدام کارگرانی که حساسیت پوستی دارند

2- دوره‌ای بودن اشتغال در پست‌های خطرناک با مواد شیمیایی

3- تعویض مواد شیمیایی خطرناک با مواد بی‌ضرر

4- مکانیکی کردن کارها و اجتناب از دست زدن به مواد مضر و محرک

5- شستشو و نظافت مرتب کارگاه

6- استفاده از دست‌شویی و دوش و مواد پاک‌کننده توسط کارگران

7- مجهز کردن کارگران به دستکش و لباس حفاظتی مناسب

8- اجتناب از ایجاد پست‌های خطرناک در محیط‌های گرم و سرد.

9- استفاده از سیستم‌های کاملاً بسته

10- تهویه مناسب

مفهوم برخی اصطلاحات: